ایزو 22000 و HACCP – تفاوت ها و شباهت ها
ایزو 22000 و HACCP– استاندارد ایزو 22000 نیاز به تجزیه و تحلیل ریسک برای ارزیابی هر یک از خطرات ایمنی مواد غذایی شناسایی شده است. برای شناسایی خطرات ایمنی غذایی در ایزو 22000 از جدول تجزیه و تحلیل PRP استفاده می شود. HACCP از مفهوم سنتی تقسیم اقدامات کنترلی به دو گروه استفاده می کند: پیش نیازها و اقدامات اعمال شده در نقاط کنترل بحرانی (CCP).
مرور کلی بر استاندارد ایزو 22000 و استاندارد HACCP
استاندارد ایزو 22000 به عنوان یک استاندارد بین المللی شناخته شده جهانی است که الزامات سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی را مشخص می کند. این استاندارد که در سال 2005 ایجاد شده است، برای تمامی سازمان های درگیر در زنجیره غذایی قابل اجرا است. هدف اصلی ISO 22000 تضمین ایمنی مواد غذایی در کل فرآیند تولید و توزیع است.
در اوایل دهه 2000، موجی در توسعه استانداردهای مختلف توسط سازمان های خصوصی و ملی در سراسر جهان با چالش مواجه شد. شرکت هایی که مشتاق اطمینان از ایمنی مواد غذایی در زنجیره تامین خود بودند، شروع به اجرای کدهای توسعه یافته داخلی برای ممیزی تامین کنندگان کردند. با این حال، این تکثیر معیارهای مختلف حسابرسی منجر به پیچیدگی هایی شد و تقریباً برآوردن الزامات متنوع رایج در بازار جهانی را برای تامین کنندگان غیرممکن کرد.
سازمان بین المللی استاندارد (ISO) با درک نیاز به یک رویکرد استاندارد، گامی تعیین کننده در سال 2001 برداشت. هدف ایجاد یک استاندارد جامع و قابل ممیزی برای سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی (FSMS) بود که بتواند اقدامات را در سطح جهانی هماهنگ کند. اوج این تلاش ها منجر به تولد ISO 22000 شد که به طور رسمی در 1 سپتامبر 2005 منتشر شد.
ISO 22000 به عنوان یک استاندارد قابل ممیزی که برای ایجاد یک چارچوب سازگار برای سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی طراحی شده است ظهور کرد. این استاندارد بین المللی پیشگامانه برنامه های پیش نیاز، اصول تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) و مراحل کاربردی تعریف شده توسط کمیسیون Codex Alimentarius را با هم ترکیب می کند. علاوه بر این، عناصری از استاندارد ایزو 9001 را در بر می گیرد و رویکردی جامع برای مدیریت ایمنی مواد غذایی ایجاد می کند.
هدف اصلی ISO 22000 ترسیم الزاماتی است که شرکت ها باید به آنها پایبند باشند و از رعایت مقررات ایمنی مواد غذایی در مقیاس جهانی اطمینان حاصل کنند. این استاندارد با پذیرش رویکرد زنجیره غذایی، تأثیر خود را فراتر از تولیدکنندگان و تولیدکنندگان مواد غذایی گسترش می‌دهد تا همه سازمان‌های درگیر در شبکه پیچیده زنجیره تأمین مواد غذایی را در بر بگیرد.
سنگ بنای حوزه ایمنی مواد غذایی، سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) است. HACCP که در دهه 1960 توسط تیمی از دانشمندان و مهندسان شرکت Pillsbury توسعه یافت، با هدف دستیابی به “عدم نقص” در محصولات غذایی برای فضانوردان ناسا بود.
اولین استاندارد HACCP در اواخر دهه 80 با تلاش کمیته مشاوره ملی ایالات متحده در مورد معیارهای میکروبیولوژیکی غذا (NACMCF) ظهور کرد. متعاقبا، پس از بازنگری در سال 1992، زمانی که توسط کمیسیون Codex Alimentarius تصویب شد، به رسمیت شناخته شد و به استاندارد بین المللی HACCP تبدیل شد.
HACCP به عنوان یک ابزار ارزیابی خطر خاص صنعت عمل می کند که در درجه اول بر پیشگیری از خطرات به جای بازرسی محصولات نهایی متمرکز است. کاربرد آن کل زنجیره غذایی، از تولید اولیه تا مصرف نهایی را در بر می گیرد. این به طور گسترده ای در صنایع غذایی و مقامات نظارتی موفق بوده است، به طور موثر از خطرات مرتبط با خطرات بالقوه ای که می تواند ایمنی مواد غذایی را به خطر بیندازد، پیشگیری و کنترل می کند.
با این حال، تمایز بین «HACCP» و «سیستم HACCP» ضروری است. در حالی که ممکن است این اصطلاحات برای کسانی که مستقیماً در صنعت غذا درگیر نیستند قابل تعویض به نظر برسد، تفاوت قابل توجهی وجود دارد.
همانطور که گفته شد HACCP یک ابزار ارزیابی خطر است که برای صنایع خاص طراحی شده است. تمرکز اصلی آن بر پیشگیری از خطرات در مراحل مختلف فرآیند تولید مواد غذایی است. از سوی دیگر، سیستم HACCP یک سیستم ایمنی غذایی شناخته شده جهانی است. این سیستم شناسایی و کنترل خطراتی را که ممکن است در طول تولید مواد غذایی به وجود بیاید را تسهیل می کند. بر پیشگیری از خطر با نظارت دقیق و کنترل نقاط کنترل بحرانی در فرآیند تولید تاکید دارد.
سیستم HACCP که در ابتدا از سه اصل تشکیل شده بود، طی سال‌ها مورد بازنگری قرار گرفته است تا اجرای آن را ساده‌سازی و بهبود بخشد. با وجود این تغییرات، مفهوم اساسی HACCP که حول محور پیشگیری از خطرات متمرکز شده است، ثابت مانده است.
ایزو 22000 و HACCP – درک تفاوت بین استاندارد ISO 22000 و HACCP
در حوزه ایمنی مواد غذایی، تفاوت بین سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) و استاندارد ISO 22000 برای مدیریت ایمنی مواد غذایی بسیار مهم است. در حالی که هدف هر دو تضمین ایمنی محصولات غذایی است، رویکردها و الزامات آنها را متمایز می کند. در اینجا، ما به تمایزاتی می پردازیم که هر کدام را منحصر به فرد می کند.
1. توسعه و اجرا
- استاندارد ایزو 22000: این استاندارد به کارشناسان خارجی اجازه می دهد تا سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی را برای هر شرکتی توسعه دهند. این شامل پیاده سازی و تأیید تمام یا بخشی از فعالیت های سیستم است.
- HACCP: در حالی که HACCP یک سیستم ایمنی مواد غذایی است، به طور ذاتی برای کارشناسان خارجی برای توسعه و پیاده سازی این سیستم فراهم نمی شود.
2. راهنمایی از Codex Alimentarius
- استاندارد ایزو 22000: اشاره به اقدامات خوب در بخش ها و قوانین بهداشت عمومی منتشر شده توسط Codex Alimentarius، ارائه یک چارچوب جامع.
- HACCP: به صراحت از راهنمای Codex Alimentarius استفاده نمی کند.
3. الزامات ارتباطی
- ISO 22000: ارتباطات خارجی شرط ایجاد، پیاده سازی و به روز رسانی سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی (FSMS) است.
- HACCP: بر ارتباطات داخلی بدون الزامات صریح برای ارتباطات خارجی تمرکز دارد.
4. تجزیه و تحلیل ریسک و ارزیابی خطر
- ایزو 22000: برای ارزیابی هر یک از خطرات ایمنی مواد غذایی شناسایی شده، نیاز به تجزیه و تحلیل ریسک کامل دارد.
- استاندارد HACCP: اساساً بر مفهوم تقسیم اقدامات کنترلی به پیش نیازها و اقدامات اعمال شده در نقاط کنترل بحرانی (CCP) تمرکز دارد.
5. مستندات
- استاندارد ایزو 22000: به مستندات برنامه های پیش نیاز (PRP) علاوه بر سایر عناصر نیاز دارد.
- HACCP: از رویکرد سنتی طبقه بندی اقدامات کنترلی به پیش نیازها و CCPها استفاده می کند.
6. برنامه های پیش نیاز عملیاتی (oPRPs)
- ISO 22000: مفهوم oPRP ها را معرفی می کند و اقدامات کنترلی را به طور منطقی سازماندهی می کند.
- HACCP: به صراحت شامل برنامه های پیش نیاز عملیاتی نمی شود.
7. نظارت و اقدامات اصلاحی
- ایزو 22000: سیستم نظارت و برنامه ریزی اقدامات اصلاحی را برای PRPهای عملیاتی و CCPها می طلبد.
- HACCP: در درجه اول بر اقدامات اصلاحی مربوط به CCP ها تمرکز دارد.
8. تجزیه و تحلیل و بهبود
- ایزو 22000: نیازمند تجزیه و تحلیل و بهبود بر اساس نتایج نظارت بر opPRP ها و طرح HACCP است.
- HACCP: بر بهبود مستمر بدون تاکید خاص بر روی opPRP تمرکز می کند.
9. ورودی و محصولات نهایی
- ISO 22000: نیازمند بررسی و شناسایی مشخصات، فرمولاسیون و منشاء ورودی و محصولات نهایی است.
- HACCP: به صراحت به بررسی و شناسایی مشخصات ورودی و محصولات نهایی اشاره نمی کند.
10. تایید و اعتبار سنجی
- ایزو 22000: فعالیت‌های راستی‌آزمایی و فعالیت‌های اعتبارسنجی را برای وضوح بیشتر جدا و شفاف می‌کند.
- HACCP: ممکن است به صراحت بین فعالیت های تأیید و اعتبارسنجی تمایز قائل نشود.
11. کنترل آلرژن
- استاندارد ایزو 22000: کنترل آلرژن را به عنوان یک برنامه پیش نیاز الزامی می کند.
- استاندارد HACCP: به طور خاص به کنترل آلرژن نمی پردازد.
12. شرایط جدید معرفی شده
- ایزو 22000: اصطلاحات جدیدی مانند “محصول بالقوه ناایمن” را معرفی می کند و از اصطلاح “خروج” برای فعالیت های فراخوان و یادآوری محصول استفاده می کند.
- HACCP: ممکن است شامل این شرایط خاص نباشد.
13. پیشرفت متداوم
- ISO 22000: نیازمند بهبود مستمر و به روز رسانی منظم سیستم مدیریت است.
- HACCP: بر بهبود مستمر بدون نیازهای صریح برای به‌روزرسانی‌های منظم تأکید می‌کند.
در اصل، در حالی که هر دو HACCP و ایزو 22000 هدف مشترک تضمین ایمنی مواد غذایی را دارند، تفاوت در رویکردها و الزامات خاص آنها را برای زمینه های مختلف در صنایع غذایی مناسب می کند. درک این تمایزات برای سازمان هایی که به دنبال اجرای اقدامات ایمنی مواد غذایی قوی هستند، بسیار مهم است.
ایزو 22000 و HACCP – درک شباهت ایزو 22000 با HACCP
استاندارد ISO 22000 به عنوان چراغی در قلمرو مدیریت ایمنی مواد غذایی است و الزامات لازم برای اجرای موثر آن را مشخص می کند. برای استفاده از پتانسیل کامل ISO 22000، عناصر کلیدی خاصی باید وجود داشته باشند و اهمیت بالایی به آنها داده شود که برگرفته از استاندارد HACCP می باشد.
1. مدیریت سیستم
شناخت موقعیت ها و نقش های اعضای تیم برای موفقیت سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی اساسی است. این تصدیق استقرار و عملکرد یکپارچه سیستم را تضمین می کند. جستجوی تخصص افراد مسلط به برنامه های ISO، مانند مشاوران ایزو، در دستیابی به گواهینامه استاندارد ایزو و تسهیل آموزش موثر ISO در سازمان نقش اساسی دارد.
2. برنامه های پیش نیاز
استاندارد ISO 22000 انعطاف پذیری را برای پیاده سازی مستقل یا ادغام با سایر الزامات سیستم مدیریت موجود مانند ایزو 9001 و استاندارد HACCP ارائه می دهد. این ادغام کارایی و سازگاری کلی هر دو استاندارد را افزایش می دهد. هم افزایی بین ایزو 22000 و HACCP با سایر سیستم های مدیریتی، ظرفیت سازمان را برای برآورده کردن الزامات مختلف و افزایش تعهد آن به کیفیت و ایمنی تقویت می کند.
3. ارتباط تعاملی
ارتباط فعال بین سهامداران کلیدی در طول مراحل مختلف تولید مواد غذایی ضروری است. این تضمین می کند که تمام خطرات غذایی بالقوه نه تنها شناسایی می شوند، بلکه به سرعت در هر مقطع بحرانی کنترل می شوند. ایجاد یک چارچوب ارتباطی قوی، رویکردی فعال برای رسیدگی به چالش‌ها، ترویج شفافیت و تقویت توانایی سازمان برای پاسخگویی سریع به نگرانی‌های نوظهور ایمنی مواد غذایی را تقویت می‌کند.
4. اصول تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP)
استاندارد ISO 22000 به طور یکپارچه اصول سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) را با برنامه های پیش نیاز یکپارچه می کند. این ادغام یک برنامه مدیریت ایمنی مواد غذایی ایمن تر و جامع تر ایجاد می کند. تقاضا در ISO 22000 برای شناسایی و ارزیابی همه خطرات نقش HACCP را افزایش می دهد. این رویکرد سیستماتیک به سازماندهی اطلاعات لازم برای ایجاد مجموعه ای قابل اعتماد از اقدامات کنترلی کمک می کند.
HACCP همچنین چارچوبی ساختاریافته برای تعریف و ثبت این که چرا باید خطرات غذایی خاص را کنترل کرد، فراهم می‌کند، که با الزامات قابل ممیزی مشخص شده در ISO 22000 همسو می‌شود.
در اصل، ISO 22000 به عنوان یک استاندارد پویا و جامع ظاهر می شود که فراتر از انطباق صرف است. فرهنگ مدیریت ریسک پیشگیرانه، بهبود مستمر و ارتباطات باز را در سازمان ها پرورش می دهد.
استفاده از تخصص مشاوران ISO و ادغام ISO 22000 با سایر سیستم های مدیریتی می تواند تاثیر آن را بیشتر تقویت کند و چارچوبی انعطاف پذیر برای تضمین برتری ایمنی مواد غذایی ایجاد کند. همانطور که سازمان ها در حال حرکت در چشم انداز پیچیده صنایع غذایی هستند، ISO 22000 به عنوان یک راهنما می ایستد و معیاری را برای سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی قوی و موثر تعیین می کند.
برای درک تفاوت ایزو 22000 و HACCP میتوانیید مقاله تکمیل تری مطالعه کنید. پس اینجا کلیک کنید.
در نتیجه، ISO 22000 و سیستم HACCP نقش اساسی در تضمین ایمنی جهانی مواد غذایی دارند. ISO 22000 استانداردهایی را برای سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی تعیین می کند، در حالی که سیستم HACCP یک رویکرد هدفمند برای پیشگیری از خطرات در سراسر فرآیند تولید مواد غذایی ارائه می دهد. هر دو به طور قابل توجهی به هدف کلی ارائه محصولات غذایی ایمن و با کیفیت بالا به مصرف کنندگان در سراسر جهان کمک می کنند.
سوالات متداول
شباهت ایزو 22000 با HACCP چیست؟
مدیریت سیستم
برنامه های پیش نیاز
ارتباط تعاملی
اصول تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP)
تفاوت بین استاندارد ISO 22000 و HACCP چیست؟
توسعه و اجرا
راهنمایی از Codex Alimentarius
تجزیه و تحلیل ریسک و ارزیابی خطر
مستندات
برنامه های پیش نیاز عملیاتی (oPRPs)
نظارت و اقدامات اصلاحی
تجزیه و تحلیل و بهبود
ورودی و محصولات نهایی
تایید و اعتبار سنجی
کنترل آلرژن
شرایط جدید معرفی شده
پیشرفت متداوم
