استاندارد ایزو 21179 با عنوان کامل «تسمه‌های نقاله سبک — تعیین میدان الکترواستاتیک تولیدشده توسط تسمه نقاله در حال حرکت» (ISO 21179:2013) یک روش آزمون برای اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیک تولیدشده توسط تسمه‌های نقاله سبک در حین کار را تعیین می‌کند. این استاندارد به‌ویژه در مواردی کاربرد دارد که رفتار آنتی‌استاتیک تسمه‌ها با اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی به‌تنهایی قابل توصیف نیست .
هدف و کاربرد استاندارد ایزو 21179
هدف اصلی این استاندارد، اندازه‌گیری دقیق میدان الکترواستاتیکی است که توسط تسمه نقاله سبک در حال حرکت تولید می‌شود. این اندازه‌گیری برای ارزیابی خطرات احتمالی مانند جرقه‌زنی یا جذب گردوغبار در محیط‌های صنعتی حساس اهمیت دارد.
روش آزمون
در این روش، یک نمونه تسمه نقاله به‌صورت حلقه‌ای (endless) تهیه شده و پس از آماده‌سازی و شرایط‌دهی، روی دستگاه آزمون نصب می‌شود. تسمه با سرعت مشخصی به حرکت درمی‌آید و میدان الکترواستاتیکی تولیدشده توسط آن با استفاده از دستگاه‌های اندازه‌گیری خاص ثبت می‌شود. این آزمون برای هر دو سمت تسمه انجام می‌شود تا رفتار الکترواستاتیکی کامل تسمه مورد بررسی قرار گیرد .
نسخه‌های استاندارد
- ISO 21179:2005: اولین نسخه این استاندارد بود که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد.
- ISO 21179:2013: نسخه بازنگری‌شده و فعلی این استاندارد است که در سال ۲۰۱۳ منتشر شده و جایگزین نسخه قبلی شده است .
استانداردهای مرتبط
برای درک بهتر و استفاده کامل از ISO 21179، آشنایی با استانداردهای زیر نیز مفید است:
- ISO 21183-1: ویژگی‌ها و کاربردهای اصلی تسمه‌های نقاله سبک.
- ISO 21178: تعیین مقاومت‌های الکتریکی تسمه‌های نقاله سبک.
- ISO 21181: تعیین مدول الاستیسیته آزاد تسمه‌های نقاله سبک.
بندهای اصلی استاندارد ایزو 21179 چیست؟
استاندارد ISO 21179:2013 با عنوان «تسمه‌های نقاله سبک — تعیین میدان الکترواستاتیک تولیدشده توسط تسمه نقاله در حال حرکت» شامل بخش‌های اصلی زیر است:
- دامنه کاربرد (Scope): تعیین روش آزمون برای اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی تولیدشده توسط تسمه نقاله سبک در حال حرکت، مطابق با ISO 21183-1.
- مراجع الزامی (Normative references): فهرستی از استانداردهای مرتبط که برای اجرای صحیح این استاندارد ضروری هستند.
- اصل آزمون (Principle): توضیح روش اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی تولیدشده توسط تسمه در حال حرکت و ثبت تغییرات آن در طول زمان.
- تجهیزات آزمون (Apparatus): توصیف دقیق تجهیزات مورد نیاز برای انجام آزمون، از جمله قرقره‌ها، دستگاه کشش، دستگاه اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی و دستگاه ثبت‌کننده.
- نمونه آزمون (Test piece): مشخصات نمونه مورد آزمون، شامل مواد، ابعاد، روش اتصال به‌صورت حلقه‌ای و شرایط‌دهی پیش از آزمون.
- روش آزمون (Procedure): مراحل دقیق انجام آزمون، شامل نصب نمونه، تنظیم سرعت حرکت تسمه، اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی و تکرار آزمون برای هر دو سمت تسمه.
- بیان نتایج (Expression of results): نحوه محاسبه و ارائه نتایج اندازه‌گیری، شامل میانگین‌گیری و بیان نتایج به‌صورت میدان الکترواستاتیکی یا پتانسیل سطحی.
- گزارش آزمون (Test report): مواردی که باید در گزارش آزمون ذکر شوند، از جمله مشخصات تسمه، مقدار مدول الاستیسیته، مراجع استاندارد استفاده‌شده و نتایج اندازه‌گیری.
چگونگی انطباق با استاندارد ایزو 21179
برای انطباق با استاندارد ISO 21179:2013، که روش آزمون برای تعیین میدان الکترواستاتیکی تولیدشده توسط تسمه نقاله سبک در حال حرکت را مشخص می‌کند، باید مراحل زیر را دنبال کنید:
1. تهیه تجهیزات مورد نیاز
برای انجام آزمون مطابق با استاندارد، تجهیزات زیر ضروری هستند:
- جفت قرقره‌های فولادی: با قطر حداقل ۲۰۰ میلی‌متر و عرض لبه ۱۲۰ میلی‌متر. یکی از قرقره‌ها باید ثابت و استوانه‌ای باشد و دیگری متحرک و دارای تاج مطابق با ISO 22.
- دستگاه کشش: برای اعمال کشش مناسب به تسمه، بر اساس مدول الاستیسیته آزاد (k1%) تعیین‌شده طبق ISO 21181.
- دستگاه اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی: برای اندازه‌گیری شدت میدان الکترواستاتیکی (E) به واحد ولت بر متر یا پتانسیل سطحی (U) به واحد ولت.
- دستگاه ثبت‌کننده: برای ثبت تغییرات میدان الکترواستاتیکی در طول زمان.
- صفحات فولادی زمین‌شده: برای اصلاح اعوجاج میدان الکترواستاتیکی و جلوگیری از تداخل میدان‌های ناخواسته.
2. آماده‌سازی نمونه آزمون
- مواد: استفاده از تسمه‌های نو و بدون استفاده قبلی.
- ابعاد: طول حلقه‌ای (endless) (۲۵۰۰ ± ۵۰) میلی‌متر و عرض (۱۰۰ ± ۱) میلی‌متر.
- اتصال حلقه‌ای: مطابق با دستورالعمل‌های سازنده.
- شرایط‌دهی: نمونه‌ها باید به مدت ۲۴ ساعت در شرایط جوی مشخص‌شده در ISO 18573 (اتمسفر B) قرار گیرند. برای تسمه‌های با رسانایی بالا، رطوبت نسبی می‌تواند به (۲۵ ± ۵)% کاهش یابد.
3. انجام آزمون
- نصب نمونه: نصب تسمه به‌صورت حلقه‌ای روی دستگاه آزمون با تماس سمت عادی با قرقره‌ها.
- تنظیم کشش: اعمال کشش مناسب بر اساس مقدار k1% تعیین‌شده.
- اندازه‌گیری میدان الکترواستاتیکی: قرار دادن دستگاه اندازه‌گیری در فاصله‌ای بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر از سطح تسمه (ترجیحاً ۲۵ میلی‌متر) و ثبت مقادیر میدان الکترواستاتیکی یا پتانسیل سطحی به مدت ۳۰ دقیقه.
- تکرار آزمون: تکرار مراحل فوق با تماس سمت دیگر تسمه با قرقره‌ها.
4. تحلیل نتایج
- مقادیر ثبت‌شده: حداکثر مقدار میدان الکترواستاتیکی و مقدار ثابت (تغییر کمتر از ۱۰% در ۱۰ دقیقه پایانی) را ثبت کنید.
- محاسبه پتانسیل سطحی: در صورت اندازه‌گیری شدت میدان (E)، پتانسیل سطحی (U) را با استفاده از فرمول U = E × a محاسبه کنید، که در آن a فاصله بین الکترود اندازه‌گیری و سطح تسمه است.
5. تهیه گزارش آزمون
گزارش آزمون باید شامل موارد زیر باشد:
- مشخصات تسمه: شامل مواد، تاریخ ساخت و مقدار k1%.
- مراجع استاندارد: اشاره به استاندارد ISO 21179 و هرگونه استثنا یا انحراف از روش آزمون.
- مکان نمونه‌برداری: محل‌هایی که نمونه‌ها از آن‌ها گرفته شده‌اند.
- نتایج اندازه‌گیری: مقادیر ثبت‌شده میدان الکترواستاتیکی یا پتانسیل سطحی.
منابع مرتبط
- ISO 21179:2013: برای اطلاعات کامل‌تر، می‌توانید به نسخه رسمی استاندارد مراجعه کنید.
- ISO 21183-1: برای درک بهتر ویژگی‌ها و کاربردهای تسمه‌های نقاله سبک.
- ISO 21181: برای تعیین مدول الاستیسیته آزاد تسمه‌های نقاله سبک.
با پیروی از مراحل فوق، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که تسمه‌های نقاله سبک مورد استفاده در سیستم‌های شما با استاندارد ISO 21179:2013 مطابقت دارند و خطرات مرتبط با بارهای الکترواستاتیکی به حداقل می‌رسند.
مطالعه پیشنهادی: ثبت نام در وندور لیست شرکت نفت (AVL)
